Właśnie odbywa się konferencja Profesjonalny Inwestor organizowana corocznie przez Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych. Tematem przewodnim eventu jest przekazanie inwestorom praktycznych rad jak inwestować w oparciu o doświadczenia zaproszonych prelegentów.
W ostatnim czasie znaczenie tego typu wydarzeń z mojego osobistego doświadczenia zmieniło się o „sto osiemdziesiąt stopni” – z pozytywnego na negatywne – prezentacje panelistów głównie mają za zadanie finalnie skupić uwagę na przedstawieniu oferty handlowej. Nie zmienia to jednak faktu, że przekazanie nawet fundamentów strategii inwestycyjnych nadal daje wymierną korzyść, nie wiem tylko czy odzwierciedloną w koszcie tego spotkania.
Tak czy inaczej, celem spotkania ma być nabycie wiedzy, aby skutecznie poruszać się po rynkach kapitałowych – skupienie się na ochronie kapitału i maksymalizowaniu zysków z zawartych transakcji poprzez realizowanie strategii inwestycyjnych. To samo przyświeca temu wpisowi. Choć może nie dorówna bezpośredniemu kontaktowi face to face to jednak moim zdaniem oddaje istotę problemu podczas budowania podstawowych, fundamentalnych zasad tradingu.
Plan inwestycyjny daje odpowiedź na podstawowe pytania odnośnie zasad tradingu.
Podstawą skutecznego tradingu jest wykonywanie, krok po kroku, ustalonych elementów planu inwestycyjnego. Tak aby miejsce otwarcia i zamknięcia pozycji wynikało ściśle ze definiowanych, określonych z góry warunków dających wysokie prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu.
W tym wpisie chcę po części rozwinąć po raz kolejny temat jak określić kluczowe zasady, którymi powinien kierować się inwestor – oczywiście wynikają one z mojego subiektywnego doświadczenia. Ze statystyk prezentowanych przez KNF można wyznaczyć proste wnioski – inwestowanie na rynkach nie jest takie łatwe i nie można go zdefiniować w kilkustronicowym ebooku.
Poza tym walka jaką prowadzi trader nie jest tylko skierowana przeciwko innemu traderowi czy grupie traderów (druga strona transakcji) ale też w czasami dotyczy firmy inwestycyjnej działającej jako MM, dostawcy platformy inwestycyjnej (pewne uogólnienie ale trafne bo pochodzi od osoby, która zajmowała się prowadzeniem biznesu na forex – 90-90-90 – czyli dziewięćdziesiąt procent nowych inwestorów straci dziewięćdziesiąt procent pieniędzy na rachunku w przeciągu pierwszego kwartału inwestowania).
Skoro inwestor nie walczy tylko z rynkiem, dyscyplina w trzymaniu się zasad powinna być ważna dla skutecznego działania na rynku. Poniżej kilka wytycznych, których powinien się trzymać trader, przypominam wynikają one bezpośrednio z mojego doświadczenia.
Ten tekst jest rozwinięciem tematu zaprezentowanego we wpisie Kilka wskazówek jak rozpocząć trading.
Działaj na podstawie planu inwestycyjnego.
Traderzy mają zwykle dość prosty plan inwestycyjny w oparciu o kilka kluczowych zasad i zaledwie jedną lub dwie strategie zawierania transakcji.
Ten temat był wielokrotnie opisywane przeze mnie na blogu. W skrócie można go przedstawić jako zdefiniowanie czterech podstawowych elementów w celu poznania gdzie obecnie znajduje się dany instrument w strukturze ceny i czasu: wskaźnik DTOsc w dwóch interwałach czasowych do określenia kierunku trendu, analiza formacji cenowych: czy instrument jest w ruchu trendowym czy korekcyjnym, analiza dynamicznych poziomów cenowo-czasowych w oparciu o współczynniki Fibo.
Główną zaletą analizy opartej o Dynamic Trading jest sposób prezentacji elementów strategii, który jest logiczny, prosty, przejrzysty oraz spójny dla każdej osoby. Unikalność tej strategii wynika z możliwości zastosowania do każdego instrumentu notowanego na rynkach oraz dla każdej ramy czasowej.
Graficzną prezentację planu inwestycyjnego przedstawiłem w tym wpisie.
Wybierz kilka instrumentów do obserwacji bo nie ogarniesz całego rynku.
Trader nie jest w stanie analizować dużej grupy instrumentów ponieważ zajęłoby to mnóstwo czasu. Dlatego należy ograniczyć się do kilku, które należy poznać bardzo dokładnie. W przypadku rynku walut nowy inwestor powinien wybrać pary walutowe zaliczane do majors. Do tego dochodzą jeszcze kontrakty CFD na indeksy oraz niektóre instrumenty z rynku commodities (należy unikać instrumentów z rynku soft commodities, gdzie spready są dużo większe). W każdym przypadku należy poznać wartość jednego Lota, minimalny krok notowania, wartość jednego pipsa, spread rynkowy, swap.
Przykładowa moja lista instrumentów obejmuje: EURUSD, GBPUSD, USDJPY, GOLD, COPPER, CRUDE, SP500, DAX oraz pary walutowe oparte o złotówkę – USDPLN, EURPLN.
Obserwacja tej grupy instrumentów ma podstawową zaletę. Jeżeli coś pojawia się na rynku i zmienia przebieg sesji, to na pewno wydarzy się na jednym z tych instrumentów, a konsekwencje będą widoczne w dalszej kolejności na pozostałych. Także nie da przegapić się ważnych zdarzeń rynkowych, które wpływają na strony rynkowe.
Sposób selekcji spółek wynika bezpośrednio z zasad płynności oraz wskazówek, które daje analiza wskaźnika DTOsc w dwóch interwałach czasowych – Dual Time Frame Momentum.
Oczyść wykres ze zbędnych elementów, używaj większych interwałów czasowych.
Moje wykresy nie zawierają za dużo oznaczeń, ograniczam się przeważnie do głównych linii trendu, linii kanału, poziomów wsparcia – oporu, zakresów docelowych dla korekty czy impulsu. Oznaczam fale ale to głównie dla celów edukacyjnych (dla czytelników bloga, mi jest to niepotrzebne). Szukam formacji słupkowych w możliwych punktach zwrotu tak aby móc określić poziomy aktywacji strategii kupna / sprzedaży.
Uzupełnieniem wykresów ceny jest wskaźnik momentum. Jeden ponieważ praktycznie wszystkie pokazują to samo i na ich podstawie można wyciągnąć te same wnioski. W przypadku struktur Diagonal (trójkątów) wykorzystuje wskaźnik MACD.
Dla doświadczonego tradera, daytrading jest do rozważenia i może być sposobem na życie. Ale, jeśli jesteś początkującym, chcesz prowadzić normalną aktywność zawodową, nie tracić czasu na patrzenie się w komputer, handlowanie EOD jest najlepszym rozwiązaniem.
Poza tym dzięki takiemu spojrzeniu na wykresy (większy horyzont i prawidłowe zdiagnozowanie głównego trendu i korekt), można bardziej praktycznie wykorzystać czas spędzając go z rodziną czy podczas innej aktywności. Zalecam zmianę ramy czasowej, to zdecydowanie poprawia nastawienie do tradingu i skraca czas poświęcany na analizowanie instrumentów.
Określ setup do otwierania pozycji.
Unikam gry daytrading, jestem typem inwestora z zakresem czasu trwania kilka – kilkaście dni sesyjnych dla inwestycji lewarowanych oraz dłuższego horyzontu czasowego dla inwestycji w akcje. W moim przypadku stosuje kilka setupów do otwierania pozycji:
– staram się dołączać do trendu głównego w momencie zakończenia korekty (szukanie ceny docelowej dla końca fali C w korekcie),
– otwierać pozycję w momencie wybicia fali B korekty,
– grać na wybicia ważnych poziomów cenowych (powrót do trendu po potwierdzeniu zakończenia korekty, czyli wybicia ostatniego ekstremum cenowego).
Szukam trendów na wykresach 1D czy 4H, a egzekwowanie zleceń na wykresie 1H lub przy szukaniu mniejszego ryzyka na wykresie 15M. Staram się wychwytywać większe ruchy, dlatego tak ważny jest moment wejścia w pozycję. Prawidłowe zdefiniowanie sytuacji technicznej w połączeniu z wychwyceniem optymalnego miejsca do otwarcia transakcji daje mi szansę na osiągniecie sukcesu z większym prawdopodobieństwem.
Do otwierania pozycji używam strategii Swing Entry * i Trailing One Bar H/L **
Postępuj zgodnie z zasadami Money Management.
Kwestia ta jest bardzo ważna i powinna być częścią planu inwestycyjnego, bez którego zyskowne inwestowanie nie jest możliwe. Prawidłowe określenie zasad Money Management oznacza tylko tyle, że inwestor staje się uczciwym wobec siebie ponieważ na początku swojej inwestycyjnej drogi skupia się na najtrudniejszej, a zarazem najnudniejszej rzeczy, jaka jest koniecznie do opanowania. Dla mnie zarządzanie pieniędzmi to element spinający całą strategię inwestowania.
Pierwsza podstawowa zasada odpowiedniego zarządzania pieniędzmi to ustalenie kwoty, jaka powinna być ryzykowana w każdej kolejnej transakcji. Ten temat przeszedł już przez mój blog kilka razy, dlatego tylko wspomną, że ograniczenie ryzyka powinno być tak samo ważne jak maksymalizacja zysku. Trzeba pamiętać o tym, aby w każdej transakcji nie ryzykować więcej niż określony procent kapitału przeznaczonego na trading. Złe zarządzanie pozycją czyli ryzykowanie zbyt dużo pieniędzy na każdej transakcji może doprowadzić do szybkiego wyzerowania rachunku i wypadnięcia z rynku.
Prowadź dziennik transakcji.
Ta prosta czynność pozwala weryfikować poprawność i skuteczność planu inwestycyjnego, wokół którego buduje się strategie inwestycyjne. Pewną formą dziennika transakcji jest historia rachunku (finansowa i transakcyjna) jednak jest to sucha prezentacja bez wyjaśnienia dlaczego pozycja została zamknięta (osiągniecie targetu cenowego, zamknięcie na poziomie stoploss), dlatego nie wystarcza.
Przykład dziennika transakcji można znaleźć na blogu, jest w formie arkusza XLS z odwołaniem do analizy przed otwarciem pozycji. Dodatkowe informację zapisuję na wykresie danego waloru.
Wiele inwestorów nie prowadzi dziennika transakcji co należy uznać za błąd. W dzienniku powinny znaleźć się wszystkie transakcje, podstawy do otwarcia, określenia zlecenia zabezpieczającego, opis prowadzenia, przyczyny jej zamknięcia oraz skutek – zysk czy strata.
Wszyscy inwestorzy powinni przejść przez proces weryfikacji decyzji inwestycyjnych, co najmniej raz na kwartał, dla wszystkich swoich transakcji. Prosta analiza transakcji zwykle pozwala na znalezienie elementów, które komplikują plan inwestycyjny. Zbędne informacje, które utrudniają handel powinny być wyeliminowane. Tak aby ponownie strategia oparta była o proste składowe, które pozwalają podejmować decyzje szybko i obiektywnie. Jeśli przeanalizujesz swoje błędy i wyeliminujesz je z procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych, trading stanie się bardziej skuteczny.
* Swing Entry – po spełnieniu kryteriów i warunków z jakimi dokonuje się inwestycji w oparciu o plan inwestycyjny, należy otworzyć pozycję długą lub krótką po cenie wyznaczonej na poziomie o jeden tick powyżej/poniżej ostatniego lokalnego maksimum lub minimum swingu. Początkowa cena zlecenia obronnego stoploss zostaje wyznaczana na poziomie o jeden tick poniżej/powyżej ostatniego lokalnego maksimum lub minimum, które miało miejsce przed otwarciem pozycji. W skrócie – inwestycja polega na otwarciu pozycji długiej/krótkiej po wybiciu w górę/w dół ostatniego ekstremeum przed zrobieniem nowego dołka/nowego szczytu, który stanowi poziom obrony.
** Trailing One Bar High/Low – Podstawowa zasada mówi, że pozycja zostaje otwarta wyłącznie w przypadku, jeżeli rynek przekroczy maksimum lub minimum ostatniego słupka w kierunku zgodnym z kierunkiem transakcji. Po zmianie trendu momentum w krótszym przedziale czasowym w kierunku zgodnym z trendem momentum w dłuższym przedziale czasowym, cena otwarcia pozycji kroczy o jeden tick powyżej/poniżej ostatniego kompletnego słupka. Dopóki transakcja nie zostanie zawarta cena, po której ma nastąpić otwarcie pozycji jest korygowana po powstaniu każdego nowego słupka tak długo, aż nastąpi zmiana trendu momentum w krótszym przedziale czasowym w przeciwnym kierunku. W przypadku, gdy zlecenie otwarcia pozycji zostanie zrealizowane, początkowa cena zlecenia obronnego stoploss zostaje wyznaczona na poziomie o jeden tick poniżej/powyżej lokalnego minimum/maksimum, które miało miejsce przed otwarciem pozycji.
zobacz również:
Daniel Marcjanowicz aka Renton; inwestor na rynku akcji i forex, bloger w wolnych chwilach. Opisując rynki i instrumenty łączę narzędzia analizy technicznej w logiczną, spójną i prostą strategię inwestycyjną Dynamic Trading. Inwestowanie jest dla mnie środkiem, a nie celem. Kiedy tylko mogę ruszam za miasto - w góry, na rowerze w dolinki podkrakowskie.
